Ciałem szklistym nazywamy gęstą, galaretowatą substancję, która wypełnia tylną część gałki ocznej. W jej skład wchodzi przede wszystkim woda (98,5%), jak również substancje stałe takie jak kwas hialuronowy czy kolagen (ok. 1%), które pełnią funkcję rusztowania struktury. Ciało szkliste u osób młodych cechuje idealna przezroczystość, jednak wraz z postępem wieku dochodzi do nasilenia się procesów zwyrodnieniowych – następuje chociażby rozkład włókien kolagenowych, rozpływ kwasu hialuronowego czy stopniowe odkładanie się produktów przemiany materii. W efekcie tych zmian galaretowata masa ulega odwodnieniu, obkurczeniu oraz zagęszczeniu, co skutkuje powstawaniem złogów określanych mianem mętów ciała szklistego. Zależnie od przyczyny mogą one przybierać odmienne kształty i wykazywać zróżnicowaną ruchomość.
Co najczęściej prowadzi do powstawania mętów ciała szklistego?
Męty ciała szklistego są normalną przypadłością, o ile objawiają się rzadko i w niewielkich ilościach. W przypadku nagłego pojawienia się zmian, gwałtownego zwiększenia ich liczby bądź dostrzeżenia współtowarzyszących błysków w oku należy skonsultować objawy z okulistą. Za główną przyczynę powstawania mętów uznaje się procesy starzenia – wówczas galaretowata substancja zaczyna się rozpływać, a wnętrze gałki ocznej zapełnia się odpadami metabolicznymi. Innym powodem powstawania mętów mogą być procesy zwyrodnieniowe ciała szklistego wywołujące zmiany w strukturze kolagenu. Zalicza się do nich m.in. wzrost liczby połączeń pomiędzy włóknami, tworzenie konglomeratów, zmniejszanie długości czy skręcanie się włókien. Mogą one wynikać również ze szkodliwego działania wolnych rodników czy przyłączania się glukozy do włókien kolagenowych.
Poza zaburzeniami równowagi metabolicznej, biochemicznej i elektrostatycznej kolagenu można również wskazać inne procesy prowadzące do powstawania mętów. Zalicza się do nich zaburzenia metabolizmu komórek siatkówki, aktywację indukowanych światłem procesów utleniania, denaturację białek ciała szklistego czy zanik kwasu hialuronowego pokrywającego włókna kolagenowe. Problemem mogą okazać się także wylewy krwi – zarówno spontaniczne (np. przy retinopatii cukrzycowej, nadciśnieniu tętniczym, wysiękowej postaci AMD), jak i pourazowe, wynikające m.in. z obecności ciała obcego wewnątrz gałki. Za przyczyny uznaje się także stany zapalne oka (np. zapalenie naczyniówki, zapalenie nerwu wzrokowego) czy proces oddzielenia się ciała szklistego od siatkówki (tzw. odłączenie tylne ciała szklistego) występujący najczęściej u osób powyżej 50. roku życia.
Czy można usunąć męty ciała szklistego?
W sytuacji, gdy zmętnienie ciała szklistego osiągnęło stadium, w którym wykonywanie codziennych czynności sprawia problemy, należy poddać się zabiegowi usunięcia zmian. Jedną z najczęściej wykorzystywanych metod jest witreoliza. Polega ona na laserowym leczeniu ciała szklistego z różnego rodzaju plam, pajęczyn i zmętnień. Przed rozpoczęciem zabiegu witreolizy pacjentowi podane zostają specjalne krople – znieczulające oraz rozszerzające źrenicę – a następnie na oku umieszcza się soczewkę kontaktową, która uwidacznia zmiany chorobowe. Dzięki temu okulista może ustawić wiązkę lasera w taki sposób, aby trafić bezpośrednio w męty i odparować je z ciała szklistego. Witreoliza nie jest zabiegiem inwazyjnym ani bolesnym, dlatego nie wymaga hospitalizacji. Pacjent może jednak odczuwać nieznaczny dyskomfort, a podane krople rozszerzające źrenicę uniemożliwiają prowadzenie pojazdów mechanicznych przez ok. 24 godziny.