Według danych WHO przedstawionych w raporcie z 2019 roku na temat schorzeń dotykających narząd wzroku, co najmniej 2,2 miliarda ludzi na świecie cierpi na różnego rodzaju zaburzenia widzenia, z czego za wiodącą przyczynę nieodwracalnej ślepoty uznaje się jaskrę. W skali całego globu może na nią cierpieć nawet 76 milionów ludzi, a w samej Polsce problem ten dotyczy ponad 450 tysięcy obywateli. Dodatkowo szacunki wskazują, że w 2035 roku liczba chorych na jaskrę zdoła przekroczyć aż 600 tysięcy pacjentów. Znaczna część czynników zwiększających ryzyko pojawienia się choroby, do których należą m.in. wiek, płeć czy uwarunkowania genetyczne, znajduje się poza naszą kontrolą. W ostatnich latach zdołano jednak przeanalizować jeszcze jedną istotną przyczynę stojącą za rozwojem jaskry, a są nią znajdujące się w powietrzu zanieczyszczenia.
W jaki sposób zanieczyszczenia znajdujące się w powietrzu szkodzą oczom?
Spośród zanieczyszczeń atmosferycznych za najbardziej niebezpieczny dla zdrowia uznaje się pył zawieszony oznaczany symbolem PM2,5 (cząstki stałe o średnicy mniejszej niż 2,5 μm) powstający na skutek procesów spalania. Im mniejsze cząstki znajdują się we wdychanym powietrzu, tym dalej mogą one wnikać, dlatego niesamowicie drobny pył PM2,5 potrafi nie tylko dotrzeć do pęcherzyków płucnych, lecz nawet przedostać się do krwiobiegu i innych narządów. Artykuł zamieszczony w 2019 roku w czasopiśmie naukowym „Investigative Ophthalmology & Visual Science” przedstawił dane zebrane od 111 370 uczestników badania, którym zmierzono ciśnienie wewnątrzgałkowe oraz grubość środkowej części siatkówki. Porównanie wyników badań wzroku z poziomem zanieczyszczenia w miejscu zamieszkania pozwoliło wykazać, że osoby żyjące na najbardziej zanieczyszczonych obszarach mają o 6% wyższe prawdopodobieństwo pojawienia się jaskry, a dodatkowo znacznie częściej występuje u nich cieńsza siatkówka. Badacze zakładają również, że przyczyną jaskry mogą być właściwości neurotoksyczne pyłu PM2,5 oraz wywoływane przez niego zmiany naczyniowe.
Jak można w porę wykryć jaskrę?
Polskę zalicza się do niechlubnej czołówki państw Unii Europejskiej pod względem zawartości pyłu PM2,5 w atmosferze. Warto chociażby wspomnieć, że 14 grudnia 2021 roku Kraków zajął pierwsze miejsce w rankingu jakości powietrza IQAir – norma dla PM2,5 została wówczas przekroczona aż czterokrotnie. Mieszkańcy tej metropolii powinni zatem zachowywać wzmożoną czujność pod kątem wartości zanieczyszczeń obecnych w powietrzu i ich wpływu na stan oczu. Najlepszym działaniem w kontekście profilaktyki jaskry jest przeprowadzanie kontrolnych badań wzroku, które można wykonać w naszym gabinecie okulistycznym Hipokrates-Med. Zalicza się do nich pomiar ciśnienia w gałce ocznej, badanie pola widzenia oraz tomografię dna oka (OCT). Przyjmuje się, że osoby powyżej 40. roku życia powinny pojawiać się na kontroli co 2 lata, natomiast pacjenci, u których występują określone czynniki ryzyka, muszą zgłaszać się na wizytę przynajmniej raz do roku.